شادروان دکتر منوچهر مزینی در پاسخ به سؤال یکی از دانشجویانش در خصوص علت یکجانشینی انسانها و تغییر الگوی زیست آنها از بیابانگردی به یکجانشینی، اشاره به این دوبیتی معروف کرد:

“بیا سوته دلان گردهم آئیم		سخنها واکریم غم وانمائیم
ترازو آوریم غمها بسنجیم		هر آن سوته تریم وزنین تر آئیم”

منظور ایشان این بود که انسانها نیاز به تجمع و گردهمایی دارند و کلاً تجمع در صورتیکه هدفمند، نظام مند و توأم با مشارکت و همکاری باشد موجب آن می شود که انسانها بهتر و سریع تر به اهداف خود دست یابند و حتی مقاصدی را به دست آورند که در صورت نبود ارتباط و گردهمایی تصور تصاحبش را نیز نمی کردند.

چنین بود که در سال ۱۳۷۶ همزمان با بهار اصلاحات، جامعه مهندسان شهرساز ایران به همت گروهی از پیشکسوتان شهرسازی ایران و باهمراهی جوان ترها تأسیس شد و بعد از انجام انتخابات هیأت مدیره در تاریخ ۸۶/۵/۱۸ در بیست و دوم این ماه فعالیت های خود را آغاز نمود.

اولین جلسه با حضور دکتر منوچهر مزینی، دکتر اسماعیل شیعه،مهندس احمد سعیدنیا، دکترحمید ماجدی، مهندس جواد، مهندس کلالی، مهندس قمشه و خانم مهندس حناچی تشکیل گردید.

آقایان مهندس محمد شیخی، مهندس حسن احمدی، مهندس مجتبی طالقانی و دکتر حسنعلی لقائی از دیگر منتخبین هیأت مدیره بودند که درآن جلسه حضور نداشتند.

از آن به بعد هر دوشنبه اعضاء جامعه در موعد مقرر گرد هم می آمدند و با شور و اشتیاق فراوان در جلساتی که بین ۳ تا ۴ ساعت طول می کشید به بحث و بررسی مباحثی می پرداختند که در چارچوب اهداف کلی جامعه یعنی شناسایی، حفظ، گسترش و اعتلاء تخصص شهرسازی، تضمین حقوق متخصصین شهرسازی، تبیین و تحکیم جایگاه شهرسازی در توسعه و آبادانی کشورمی گنجید. وقتی برگهای اولین دفتر صورتجلسه جامعه را ورق می زنیم در هر صفحه با چندین تصمیم و مصوبه مواجه می شویم که هرکدام گره گشای یکی از مشکلات جامعه ی حرفه ای بود. اولین دوره هیأت مدیره تا تاریخ ۷۸/۲/۲۲، ۱۲۳ جلسه برگزار نمود یعنی تقریباً ماهی ۴جلسه، در این مدت افراد دیگری نیز به هیأت مدیره اضافه شدند . زنده یاد دکتر مجتهدزاده و مهندس تقوی ازجمله این افراد بودند. کمیسیونهای ۴گانه جامعه نیز فعال شده بود و بسیاری از متخصصین علاقه مند داوطلبانه در آن به فعالیت می پرداختند، خبرنامه جامعه به شماره ۱۰ رسید و ویراستار آن کسی نبود جز استاد سخن و قلم زنده یاد پرفسور مزینی .دکتر ماجدی، مهندس سعیدنیا به رغم گرفتاریهای شغلی و پژوهشی و … به طور مرتب در جلسه شرکت می کردند و مهندس شیخی، مهندس احمدی،مهندس کلاری، مهندس حناچی وسایر اعضای هیأت مدیره با پشتکار در پی عملی شدن مصوبات جامعه بودند.

علاقه مندان بسیاری نیز با اهدای کتاب، مجله و … سعی می کردند دین خود را به لحاظ تجهیز منابع علمی به جامعه ادا کنند. در همین دوره بود که پیگیری تثبیت جایگاه شهرسازی در نظام مهندسی و تعریف وظایف شخص برای ایشان مورد پیگیری قرار گرفت.

در اردیبهشت ۱۳۸۰ دومین هیأت مدیره جامعه مهندسان شهرساز شروع به کار نمود، در این هیأت مدیره چهره های تازه ای نظیر دکتر حسن معصومی اشکوری، مهندس ناصر مشهدی زاده، مهندس رحیمی فرزام به جمع هیأت مدیره پیوستند.

در بهمن ۱۳۸۱ جامعه یکی از پشتیبانان و اعضای فعال خود را از دست داد. دکتر منوچهر مزینی درگذشت در حالیکه همکاران او هیچگاه تلاش های مجدانه وی را برای شکل گیری و تقویت و توسعه ی جامعه فراموش نکردند و هرسال به بهانه درگذشت او چون سوته دلان گردهم می آمدند، اعضای جامعه با اتکا به شور وشوق و هیجان اولیه ای که پیشکسوتانی چون مزینی در آن سهیم بودند به راه خود ادامه دادند و در زمستان ۱۳۸۲موفق به انتشار اولین شماره فصلنامه شهرساز شدند، درهیأت تحریریه این مجله به غیر از اسامی که در قبل آمد اسامی نظیر دکتر جهانشاه پاکزاد، دکتر مصطفی بهزادفر، دکتر رضا احمدیان و دکتر حمیده امکچی  به چشم می خورد.

سردبیر این نشریه مهندس احمد سعیدنیاو مدیر مسئول آن دکتر حمید ماجدی بود. در اولین شماره سردبیر بحث خود را به زبان مردمی شهرساز اختصاص داد و دولت، مردم و شهرسازان را ۳ ضلع مثلثی دانست که ارتباط و تعامل آنها می تواند شهری خوب را بیافریند. وی در تبیین نحوه ی رسیدن به زبان مشترک در شهرسازی چنین نوشت: « برای تحقق مشارکت مردمی در امر شهرسازی، به علت نبود نهادها و از آن مهم تر فقدان سنت های دموکراتیک مسیرسختی در پیش است. تصور یک شرایط ایده آل و سپردن یکباره کار تصمیم گری به مردم به ناکجاآباد راه می برد. مسیر آن از فرایندی می گذرد که در آن باید بین دولت، مردم و شهرسازان زبان مشترک به وجود آید. در این فرایند وظیفه شهرسازان است که به زبان مشترک دست یابند. مردم- شهرساز را تسهیل کنند.

اکنون وظیفه جامعه مهندسان شهرساز است که به عنوان نهاد میانی به مردم نزدیک شوند و با استخدام زبانی مشترک رابطه بین مردم، دولت و شهرسازان را تنظیم و از حقوق و ارزش های مردمی حمایت کنند.»

در همین شماره شاهد بیانیه ی جامعه مهندسان شهرساز در مورد فاجعه زلزله بم هستیم در این خصوص اعضای جامعه سوال ذیل را مطرح نمودند: در اثر این زلزله تقریباً تمامی ساختمانهای شهر بم فرو ریخت و این امر متأسفانه شامل ساختمانهای اداری و دولتی حتی آتش نشانی و بیمارستان شهر نیز می شود، ساختمانهایی که انتظار می رود در هیچ سانحه ای دچار آسیب نشوند تا بتوانند جریان امداد و نجات را سامان دهند.

در این خصوص سؤالات چندی مطرح است؟

مسئولیت فرو ریختن این ساختمانها به عهده کیست؟ آیا وزارت مسکن و شهرسازی در این خصوص مسئولیتی ندارد؟ اگر دارد، چه پاسخی برای بروز چنین وضعیتی دارد؟

مگر وزارت مسکن و شهرسازی به موجب مواد ۳۴ و ۳۵ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مسئولیت نظارت عالیه بر کلیه ساخت و سازهای شهری و رعایت مقررات ملی ساختمان را ندارد؟

سازمان نظام مهندسی ساختمان چه مسئولیتی در این خصوص دارد؟ آیا وقوع چنین فاجعه ای کارایی این نهاد را زیر سؤال نمی برد؟

انتشار فصلنامه شهرساز که در هر شماره انتخاب های دقیقی از مسائل و موضوعات شهری روز کشور داشت و به آنها می پرداخت تا زمستان ۸۴، ادامه یافت که پس از آن به دلیل مشکلات مالی توقف یافت.

در سال ۱۳۸۴ با همکاری جامعه در برگزاری روز جامعه شهرساز، نقطه ی عطف دیگری در فعالیت های این جامعه به وجود آمد و از آن به بعد هرسال همایش گرامیداشت روز شهرسازی به میعادگاه اهالی حرفه شهرسازی تبدیل شد و انتخاب شهرسازان پیشکسوت در همین رویداد گنجانده شد. در سالهای اخیر بیش از ۱۰۰۰نفر از علاقه مندان در این همایش شرکت جستند تا آن را به رویدادی به یادماندنی تبدیل کردند.

در طی فعالیت جامعه دوره های آموزشی، نشست ها و همایش های داخلی و خارجی بسیاری برگزار شد و در سال ۱۳۸۹ با تشکیل واحد آموزش جامعه این فعالیت ها گسترش پیدا کرد و نزدیک به ۳۰دوره ی آموزشی برگزار گردید.

برگزاری ۳ کارگاه بین المللی در ترکیه و امارات متحده عربی از فعالیت های برجسته جامعه در سال ۱۳۸۹و ۱۳۹۰ به شمار می آید در پی فعالیت های گسترده آموزشی و علمی جامعه، سازمانهای مختلف نیز پتانسیل جامعه را مورد توجه قرار دارند و نشست های تخصصی و همایش هایی را باهمکاری جامعه برگزار نمودند.

از دیگر فعالیت های جامعه در سال های اخیر می توان به تأسیس شعبه های استانی، راه اندازی سایت جامعه، تشکیل کانون دیده بان تهران با مشارکت انجمن صنفی مهندسین معمار و شهرساز و جامعه مهندسان مشاور و برگزاری جلسات متعدد در مورد مسائل استراتژیک کلانشهر تهران، صدور بیانیه و مکاتبه در خصوص مسائل مهم شهری کشور، انتشار کتاب، انتشار سررسید سالانه تخصصی شهرسازی، برقراری ارتباطات با جامعه بین المللی برنامه ریزی شهری و منطقه ای و تشکیل کمیته جوانان اشاره نمود.

انتشار DVD دوره های آموزشی، همکاری در برگزاری مسابقه توسعه پایدار مسکونی با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات، انعقاد تفاهم نامه با انجمن جامعه شناسی و جامعه مهندسان شهرساز ایران ب رای از دیگر فعالیت های سالهای اخیر جامعه به شمار می آید.

اکنون جامعه ، در بیست و سومین سال فعالیت ،با تثبیت جایگاه قانونی خود و اخذ مجوز تمدید فعالیت از وزارت کشور، همچنان اهداف اولیه این سازمان مردم نهاد را پیگیری می نماید و امید دارد با تحقق اهداف خود آینده ای درخشانی را برای کشور عزیزمان رقم بزند.